NMMS / MTSE / भूगोल प्रज्ञाशोध परीक्षा
पाठ 5. सागरी प्रवाह
राष्ट्रीय आर्थिक दुर्बल घटक विद्यार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्ती योजना परीक्षा (NMMS) व भूगोल प्रज्ञाशोध परीक्षा
.png "पाठ 5 . सागरी प्रवाह इयत्ता आठवी भूगोल |भूगोल प्रज्ञाशोध परीक्षा इयत्ता आठवी | sagri pravah | NMMS EXAM 2024 | Online Test | Muttepawar Sir")
१. योग्य पर्याय निवडा.
अ) लॅब्राडोर प्रवाह कोणत्या महासागरात आहे ?
i) पॅसिफिक (ii) उत्तर अटलांटिक (iii) दक्षिण अटलांटिक (iv) हिंदी
उत्तर - (ii) उत्तर अटलांटिक
आ) खालीलपैकी कोणता प्रवाह हिंदी महासागरात आहे
?
i) पूर्व ऑस्ट्रेलिया प्रवाह ii) पेरू प्रवाह iii) दक्षिण धृवीय प्रवाह iv) सोमाली प्रवाह
उत्तर - iv) सोमाली प्रवाह
इ) सागरी प्रवाहांच्या जवळील किनारपट्टीच्या प्रदेशात
खालीलपैकी कशाचा परिणाम होत नाही?
i)
पर्जन्य ii) भूमीय वारे
iii) तापमान iv) क्षारता
उत्तर - ii) भूमीय वारे
ई) उष्ण व थंड सागरी
प्रवाह एकत्र येतात,त्या प्रदेशांत खालीलपैकी कशाची निर्मिती होते ?
i)
दव ii) दहिवर iii) हिम iv) दाट धुके
उत्तर - iv) दाट धुके
उ) उत्तर ध्रुवीय
प्रदेशापासून अंटार्क्टिकापर्यंत वाहणारे प्रवाह कोणते ?
i) उष्ण सागरी प्रवाह ii) थंड सागरी प्रवाह iii) पृष्ठीय सागरी प्रवाह iv) खोल सागरी प्रवाह
उत्तर - (iv) खोल सागरी प्रवाह
प्रश्न २. खालील विधाने तपासा, अयोग्य विधान दुरुस्त करा.
(१) सागरी प्रवाह पाण्याला विशिष्ट दिशा व गती देतात.
उत्तर : योग्य.
(२) खोल सागरी प्रवाह अत्यंत वेगाने वाहतात.
उत्तर : योग्य.
(३) पृष्ठीय सागरी
प्रवाहांची निर्मिती सर्वसाधारणपणे विषुववृत्तीय प्रदेशात होते.
उत्तर : अयोग्य.
दुरुस्त विधान :
पृष्ठीय सागरी प्रवाहांची निर्मिती विषुववृत्तीय प्रदेशात व त्याचप्रमाणे ध्रुवीय
प्रदेशांतही होते.
(४) मानवाच्या दृष्टीने सागरी प्रवाहांना मोठे महत्त्व आहे.
उत्तर : योग्य.
(५) हिमनगांचे वहन जलवाहतुकीच्या दृष्टीने धोकादायक नसते.
उत्तर : अयोग्य.
दुरुस्त विधान :
हिमनगांचे वहन जलवाहतुकीच्या दृष्टीने धोकादायक असते.
(६) ब्राझीलजवळ सागरी प्रवाहांमुळे पाणी उबदार होते. याउलट, आफ्रिका किनाऱ्यालगत पाणी थंड
होते.
उत्तर : अयोग्य.
दुरुस्त विधान :
ब्राझीलजवळ सागरी प्रवाहांमुळे पाणी उबदार होते. तसेच, आफ्रिका किनाऱ्यालगतही पाणी उबदार होते.
प्रश्न ३. पुढील गोष्टींचा परिणाम सांगा.
(१) उष्ण प्रवाहांचा
हवामानावरील परिणाम.
i) उष्ण सागरी प्रवाह ज्या किनारपट्टीजवळून वाहतात त्या ठिकाणी तापमान वाढते.
Ii) उष्ण सागरी प्रवाह ज्या किनारपट्टीजवळून वाहतात तेथे तुलनेने अधिक पाऊस पडतो.
(२) शीत प्रवाहांचा
हिमनगाच्या हालचालींवर.
i) शीत प्रवाहांमुळे हिमनगांचीही शीत सागरी प्रवाहांना अनुसरून हालचाल सुरू होते.
ii) शीत प्रवाहांमुळे काही हिमनग खूप अंतरापर्यंत वाहत
जाऊन समुद्राच्या मध्यात येतात व परिणामी सागरी वाहतुकीत अडथळे व धोके निर्माण
होतात.
३) सागरात पुढे आलेल्या भूभागांचा सागरी प्रवाहांवर.
i) सागरात पुढे आलेल्या भूभागांमुळे सागरी प्रवाहांमध्ये अडथळे निर्माण होतात.
ii) सागरात पुढे आलेल्या
भूभागांमुळे सागरी प्रवाहांची दिशा व वेग या घटकांत बदल होतो.
४) उष्ण व शीत
प्रवाहांच्या संगमांचे प्रदेश.
(i) उष्ण व शीत प्रवाहांच्या संगमांच्या प्रदेशांत मोठ्या प्रमाणवर दाट धुके तयार
होते.
(ii) उष्ण व शीत प्रवाहांच्या संगमांच्या प्रदेशांत मोठ्या प्रमाणावर वनस्पती, शेवाळ, प्लवंक हे माशांचे खाद वाढते व
तेथे मासेमारी व्यवसाय भरभराटीस येतो.
५) सागरी प्रवाहांची वहनशक्ती.
i) पृष्ठीय सागरी प्रवाहांच्या वहनशक्तीमुळे किनारपट्टीच्या तापमानात व पर्जन्यमानात फरक पडतो.
ii) खोल सागरी प्रवाहांमुळे सागराच्या पृष्ठीय भागातील उष्ण पाणी सागराच्या तळाकडे
व सागराच्या तळाकडील थंड पाणी सागराच्या पृष्ठभागाकडे येते.
६) खोल सागरी प्रवाह.
i) खोल सागरी प्रवाहांमुळे सागराच्या पृष्ठीय भागातील उष्ण पाणी सागराच्या तळाकडे
व सागराच्या तळाकडील थंड पाणी सागराच्या पृष्ठभागाकडे येते.
ii) खोल सागरी प्रवाहांमुळे सागरजलाचे पुनर्वितरण घडून येते.
प्रश्न ४. सागरी प्रवाहांचा नकाशा पाहून पुढील प्रश्नांची उत्तरे द्या.
(१) हंबोल्ट प्रवाहाचा
दक्षिण अमेरिकेच्या किनारपट्टीवरील हवामानावर काय परिणाम होत असेल?
उत्तर : हंबोल्ट हा शीत प्रवाह असल्यामुळे दक्षिण अमेरिकेच्या पश्चिम किनारपट्टीवर तापमानाचे व पर्जन्याचे प्रमाण कमी राहील.
(२) प्रति
विषुववृत्तीय प्रवाह कोणकोणत्या महासागरांत दिसत नाहीत व का?
उत्तर : प्रति
विषुववृत्तीय प्रवाह आर्क्टिक महासागरातव दक्षिण महासागरात दिसत नाहीत. हे महासागर
ध्रुवीय प्रदेशांत असल्यामुळे त्यांत व्यापारी वाऱ्यांचा प्रभाव तुलनेने कमी असतो. परिणामी, त्यांत प्रति विषुववृत्तीय प्रवाह दिसत नाहीत.
(३) उत्तर हिंदी
महासागरात कोणते प्रवाह नाहीत व का ?
उत्तर : उत्तर हिंदी
महासागरात शीत प्रवाह नाहीत. उत्तर हिंदी महासागराचा भाग उष्ण कटिबंधात असल्यामुळे
तेथे शीत प्रवाह नाहीत.
(४) उष्ण व शीत प्रवाह एकत्र येणारी क्षेत्रे कोठे आहेत?
उत्तर अटलांटिक महासागरात गल्फ प्रवाह व लॅब्राडोर प्रवाह, उत्तर पॅसिफिक महासागरात
क्युरोशिओ प्रवाह व ओयाशिओ प्रवाह, दक्षिण अटलांटिक महासागरात ब्राझील प्रवाह व फॉकलँड
प्रवाह, दक्षिण पॅसिफिक महासागरात पूर्व ऑस्ट्रेलिया प्रवाह व दक्षिण ध्रुवीय प्रवाह, दक्षिण हिंदी
महासागरात अॅग्युल्हास प्रवाह व दक्षिण ध्रुवीय प्रवाह इत्यादी.
प्रश्न ५. खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.
(१) खोल सागरी प्रवाह निर्मितीची कारणे कोणती?
(i) महासागरातील वेगवेगळ्या भागांतील पाण्याच्या तापमानात तफावत आढळते.
(ii) महासागरातील वेगवेगळ्या भागांतील पाण्याच्या घनतेतही तफावत आढळते.
(iii) सागराच्या पाण्याच्या तापमानातील व घनतेतील तफावतीमुळे अभिसरण घडून येते.
यालाच उष्णता - क्षारता अभिसरण
म्हणतात. उष्णता - क्षारता अभिसरणामुळे खोल सागरी प्रवाह निर्माण होतात.
(2) सागरजल गतिशील कशामुळे होते ?
उत्तर : ग्रहीय
वाऱ्यांमुळे सागरजल गतिशील होते.
(3) सागरी प्रवाहांना वाऱ्यामुळे कशी दिशा मिळते ?
उत्तर : सागरी
प्रवाहांना वाऱ्यामुळे उत्तर गोलार्धात घड्याळाच्या काट्यांच्या दिशेप्रमाणे आणि
दक्षिण गोलार्धात घड्याळाच्या काट्यांच्या विरुद्ध दिशेप्रमाणे दिशा मिळते.
(4) कॅनडाच्या पूर्व किनाऱ्यावरील बंदरे हिवाळ्यात का गोठतात ?
(i) कॅनडाच्या पूर्व किनाऱ्याजवळून लॅब्राडोर शीत प्रवाह वाहतो.
(ii) लॅब्राडोर शीतप्रवाहामुळे कॅनडाच्या पूर्व किनाऱ्याजवळील सागरजलाच्या तापमानात घट होते.
(iii) सागरजलाच्या तापमानात घट झाल्यामुळे सागरातील पाणी गोठू लागते. त्यामुळे कॅनडाच्या पूर्व किनाऱ्यावरील बंदरे हिवाळ्यात गोठतात.
%20(2).png)
%20(1).png)
.png&description=पाठ 5 . सागरी प्रवाह इयत्ता आठवी भूगोल | भूगोल प्रज्ञाशोध परीक्षा इयत्ता आठवी | sagri pravah | NMMS EXAM 2024 | Online Test | Muttepawar Sir ){kind=link}
0 Comments